Güney Tirol'de Yıllık Oturum: Anayurdu Olmayan Azınlıklar Büyük Etkinliklerde Dillerine Daha Fazla Görünürlük Verilmesini Talep Ediyorlar

FUEN-Non Kin-State (NKS) Çalışma Topluluğu Yıllık Oturumu Nedeniyle 29 Mayıs ila 1 Haziran 2025 tarihleri arasında – bu kez Enneberg/Al Plan de Marco (Gadertal/Val Badia, güney Tirol) St.Vigil'deki Ladinliler nezdinde bir araya geldi. Etkinliğin ev sahipliğini, Ladin Dili, kültürü ve kimliğinin muhafazası ve teşviki için çaba veren Dolomitli Ladinler Çatı Organizasyonu olan die Union Generale di Ladins dla Dolomites adlı kurum üstlendi.

Bu yılki oturumun odak noktasında, spor, kültür ve toplumsal alandaki büyük etkinliklerde azınlık dillerinin daha görünür hale nasıl getirilebileceği sorusu yer aldı. 12 ayrı ülkeden gelen 30'u aşkın kadın ve erkek temsilci, tematik çalışma oturumunda, bundan başka turizm, azınlık dilleri Güney Tirol'deki çok dillilik ve Avrupa'nin çeşitli bölgelerinde elde edilen somut deneyimler üzerinde de müzakerelerde bulundu.

Verilen bir çok örnek sonrasında net olarak görünen şey: Bugün bile hala bir çok bölgesel ve azınlık dili, kamusal tesir arzeden etkinliklerde hemen hemen hiç kaale alınmamakta olup, en iyimser tabirle sadece sembolik bir formda tanıtılmakla kalmaktadır. Bu dillerin görünürlüğü daha çok münferid kavramlar, dekoratif selamlama sözcükleri veya folklor alanında tahditli kalmakta ve bu sırada dil topluluklarının gerçek katılımı hariç tutulmaktadır.

Bunu en açık örneğini,Ladinlerin durumu ortaya koymaktadır: Güney Tirol'deki derin kültürel kökleşmelerine rağmen Ladinlilerin dil ve kültürü, örneğin sportif alanda olduğu gibi; cüzi şekilde dikkat çekmektedir. Bu görüş tarzı, oturuma Romanya, Macaristan, Fransa, İsviçre, Almanya ve Hollanda'dan gelen katılımcıların gözlemleriyle de örtüşmektedir.

Anayurdu olmayan azınlık tanıtımcıları bu nedenle dillerinin sadece dekoratif bir elementten daha fazla olmak zorunda olduğunu dile getirdiler. Toplumun eşit haklara sahip bireyleri olmaları sıfatıyla aslında toplumsal olayların ortasında kalan bir yere ait olmalıları gerekirdi. Buna uygun olarak katılımcılar, daha fazla yapısal dikkate alınma, gerçek bir müşterek karar verici ve de açık standartlar sayesinde, azınlık dillerinin kominikasyon, program dizaynı ve kamusal algılanmaya nasıl dahil edilebileceğini talep etmişlerdir.

NKS Çalışma Topluluğu Sözcüsü ve FUEN Başkan Yardımcısı Bahne Bahnsen konuyla ilgili olarak ''Topluluklarımızı güçlendirmek zorundayız, kimliğimizi güven dolu yaşamalıyız ve hep birlikte bizim sesimizi de dinleyecek bir Avrupa tesisi etmek için çalışmalayız'' sözleriyle bu anlamda vurguda bulundu. Anayurdu olmayan azınlıklar Avrupa çeşitliliğinin önemli bir parçası olup, buna uygun olarak görünür ve duyulabilir olmak zorundadırlar.

FUEN Başkan Yardımcısı, Güney Tirol Özerk Eyaleti Bozen Yüzbaşı Yardımcısı ve Ladin Eğitim, Kültür, Alt Yapı ve Mobilitet Eyalet Kaymakamı Daniel Allfreider de oturuma katılanlar arasında yer aldı. Adıgeçen, Dil ve Kültürün korunması Güney Tirol'de en başta gelen önceliktir diyerek, esas olan bunun ekonomik perspektiflerle birleştirilmesidir. NKS Çalışma Topluluğunu fikir teatisi için önemli bir platform olarak nitelemiş ve anayurdu olmayan avrupai azınlıkların keyfiyetlerine politik düzeyde kulak verenlerin sayısını arttırmaları için birbiriyle teatisi ve bilgi ağı kurmak zorunda olduklarını dile getirmiştir.

Oturumun programı, içeriğine ilişkin müzakerelerin yanı sıra ayrıca, bölgeye dair bir içe bakışı da sundu: Örneğin, Bir okula bağlantısı olan üç dil tedrisatlı bir çocuk yuvasına yapılan ziyaretle Ladin Eğitim Sistemini tanımak, Fanes-Sennes-Prags Doğal Parkında rehber refakatinde atılan tur, müzik ve kitap tanıtımıyla birlikte gerçekleştirilen kültür akşamı gibi. Çalışma Topluluğunun dahili oturumu ise; eyalet haberlerine, stratejik inkişafın devamına ve de 2025 yılını ikici yarısının ve 2026 yılı planlamasına atfedildi.

Oturumun sonu açıkça şunu gösterdi: Azınlık dilleri şayet günlük hayatımızda, kamusal kurumlar nezdinde ve büyük etkinliklerin sahnesinde yer almazsa; bunlar zamanla kaybolup, ortadan yok olacaktır. Buna mani olabilmek için, siyasi desteğe, yapısal görünürlüğe ve sınırlar ötesi bir işbirliğine ihtiyaç vardır.

FUEN- Non-Kin-State Çalışma Topluluğu 2025 Yıllık Oturumuna ait foto galerisini BURADA bulubilirsiniz.

FOTOĞRAFLAR: Freddy Planinschek

FUEN'in  NKS Çalışma Topluluğu – 2025 Yıllık Oturumu Organizasyonu ve Tesisi Federal Parlamentonun buna ilişkin kararına istinaden Federal İçişleri Bakanlığı tarafından teşvik edilmektedir.

Arka Plan: FUEN'in Non-Kin-State Çalışma Grubu 

Non-Kin-State adlı çalışma grubu 2017 tarihinde FUEN tarafından, anayurdu olmayan azınlıkların spesifik meselelerini karşılaştıkları sorunları tartışmak, çözmek ve ufak çaplı dillerinin muhafazası doğrultusunda stratejiler geliştirmeleri için hayata geçirilmiştir. Anılan çalışma grubuna halen 17 farklı ülkeden 40 organizasyon aittir. Grubun sözcülüğünü, FUEN Başkan Yardımcısı Bahne Bahnsen yapmaktadır.

Çalışma Grubu İnternet Sayfası: nks.fuen.org